Hoe het begon.
Precies 40 jaar na het herstel van de Bisschoppelijke Hiërarchie in 1853, bestond er ook bij de katholieken in De Bilt behoefte aan een eigen parochiekerk. Tot dan moesten zij een tocht naar de Onze Lieve Vrouwekerk aan de Utrechtse Biltstraat ondernemen om naar de kerk te gaan. Financiën om een kerk te bouwen ontbraken echter. In de geschreven annalen lezen we: Het is niet bekend hoe kapelaan H.M. Remmers uit Zutphen bekend raakte met de verlangens in De Bilt en het ontbreken van de benodigde gelden. Hoe het ook zij, na overleg met de Onze Lieve Vrouweparochie reisde hij af naar zijn zuster de edele, godsdienstige vrouwe, mevrouw de wed. Wilhelmina Franken-Remmers, die door den koophandel in witten goederen een aanzienlijk vermogen had bijeen gebracht.
Na verkregen toestemming van de aartsbisschop van Utrecht Petrus Matthias Snickers zegde mevrouw Franken toe de kosten voor de bouw van kerk en pastorie op zich te nemen. En zo gebeurde het dat in 1893 aan een landwegje zonder naam, gelegen achter het landgoed Arenberg aan den Straatweg van Utrecht naar Zeist en van deze wegen afgesloten met een landhek, één bunder land werd gekocht van Dr. Van Woerden voor een bedrag van 7.000 gulden waar kerk en pastorie zouden worden opgetrokken.
Op 26 juli 1893 kon de eerste steen worden gelegd van een Neogotisch kerkje naar ontwerp van architect Tepe. Tegelijkertijd werd de pastorie – eveneens een ontwerp van Tepe– gebouwd. De akte van oprichting van de parochie is gedateerd op 22 februari 1894, waarna op 1 maart 1894 de kerk werd ingewijd en op 8 mei daaropvolgend had de consecratie van het gebouw plaats. Op 22 mei 1894 werd de eerste overledene op het achter de kerk aangelegde kerkhof begraven. Het aantal parochianen bedroeg toen ruim 300.
Hoe het verder ging
In de loop der jaren groeide de katholieke bevolking en in 1938 was het aantal kerkgangers op zon- en feestdagen gestegen tot 1200. De toenmalige pastoor kreeg dan ook de opdracht de bouw van een nieuwe kerk voor te bereiden. In 1939 waren de plannen daartoe rond, maar in september van dat jaar kondigde de Nederlandse regering de algehele mobilisatie af, hetgeen onder meer inhield dat binnen een straal van 1000 meter vanaf de in het kader van de verdedigingsplannen aan te leggen wegversperringen op de Utrechtseweg niet gebouwd mocht worden. De al verleende bouwvergunning werd dan ook ingetrokken. Pas in 1953 kon de bouw van een nieuwe kerk ter hand worden genomen. De eerste steen werd gelegd op 13 juni 1954. Op 23 augustus 1955 werd de kerk geconsacreerd en in gebruik genomen, waarna de oude kerk – waar nu het kerkplein is – werd afgebroken. De pastorie bleef gehandhaafd en werd via een nieuwe verbinding met de kerk verbonden.
De nieuwe Michaëlkerk is een ontwerp van J.B. Koldewey en H.M. Koldewey en is gebouwd in de stijl van de Delftse school.
Beschrijving huidige gebouw
De kerk is sober door het gebruik van baksteen. De voorgevel wordt beheerst door het portaal met drie rondbogen met centraal de grote dubbele toegangsdeuren met een beeld van de H. Michaël en een uurwerk. Opvallend zijn de hooggeplaatste smalle vensters. De architectuur ademt de sfeer van oude romaanse kerken maar oogt tegelijk modern door de opvallend hoge bogen en de open klokkentoren. Het kerkgebouw is in opzet een basiliek met een breed middenschip en twee smalle zijbeuken zonder transept of dwarsschip. Door de hoge ramen en het gekleurde glas komt gefilterd licht naar binnen hetgeen de ruimte een sacrale sfeer geeft. De zijbeuken doen denken aan een kloostergang en roepen rust en reflectie op.
De Bilt, april 2017
Wim Elsing
