Afgelopen zaterdag, het feest van de heilige Marcus, was ik in het Stadsklooster van de Franciscanen in ’s-Hertogenbosch. De reden was bijzonder. Ik mocht broeder Jan ter Maat ofm tot diaken wijden. Broeder Jan is op weg naar zijn priesterwijding in het najaar. Door de coronacrisis kon de wijding maar in zeer beperkte kring plaatsvinden. Een klein feest in een onzekere tijd. Voor de wijdeling was het natuurlijk een groot feest te midden van zijn huisgenoten. In dit zesde woord ter bemoediging ga ik nader in op deze wijding maar ook op het belang van de herderlijke zorg door priesters, diakens, pastoraal werkers en alle andere leden van het volk van God, juist in deze vervelende coronatijd.

Katholiek ’s-Hertogenbosch is al enige tijd verrijkt met een nieuw klooster. Vlak bij het Centraal Station heeft de Orde van de Franciscanen een voormalig Kapucijnenklooster gekocht. Op dit moment wonen er in het Stadsklooster 13 mensen. Het klooster is gemengd. Er wonen naast broeders ook zusters en ook een echtpaar dat verbonden is met de Franciscaanse lekengemeenschap. Eén van hen is broeder Jan. Hij studeert theologie en wil graag priester worden. Al maanden geleden was afgesproken dat zijn diakenwijding op zaterdag 25 april, de feestdag van de evangelist Marcus, zou plaatsvinden als opstap naar de priesterwijding in het najaar. Maar toen kwam de coronacrisis. En de vraag werd gesteld of de diakenwijding wel door kon gaan. Op uitdrukkelijk verzoek van de wijdeling heb ik als wijdende bisschop deze vraag bevestigend beantwoord. Als wij in deze crisistijd kerkelijke huwelijken en uitvaarten mogelijk maken, behoort ook een wijding, hoewel uitzonderlijk, tot de mogelijkheden.

Beperkingen
Maar een wijding in deze tijd kent natuurlijk wel zijn beperkingen. De meest in het oog springende was afgelopen zaterdag het aantal aanwezigen bij de wijding. Als feestelijk gebeuren trekt een wijding normaal honderden gelovigen maar met de regelgeving van de overheid ter bescherming van de volksgezondheid als uitgangspunt, was dat nu totaal onmogelijk. Wij vierden dit feest met een kleine 20 personen: de 12 huisgenoten van de wijdeling en aanwezigen die voor de liturgie en de uitzending noodzakelijk zijn. In de grote kloosterkerk is voldoende ruimte om vele meters afstand te houden van de ander. Het gevaar van besmetting was dan ook minimaal. Zelfs de ouders van broeder Jan waren niet aanwezig. Gelukkig hebben de vader en de moeder van de wijdeling en alle andere familieleden en vrienden de gehele viering wel via livestream kunnen volgen.

Omzien in dankbaarheid
Broeder Jan heeft een protestantse achtergrond. Zijn vader diende verschillende kerkelijke gemeenten als predikant. In dit gelovige milieu heeft de nieuwe diaken Christus leren kennen. Broeder Jan ziet dan ook om in dankbaarheid. Hij dankt zijn ouders voor zijn christelijke opvoeding waarbij de Heilige Schrift en de persoon van Jezus zo’n belangrijke rol hebben gespeeld. Maar, zoals ik dat wel vaker bij nieuwe katholieken heb gehoord, ging Jan als jongvolwassene de schoonheid van de katholieke liturgie ontdekken. Naast het Woord ontdekte hij de sacramentele dimensie van het katholicisme. Ik denk dan niet alleen aan de betekenis van de Eucharistie maar ook aan het sacrament van boete en verzoening. Natuurlijk was ook de ontmoeting met de spiritualiteit van de heilige Franciscus van grote betekenis. Jan ontdekte de waarde van nederigheid en onderlinge broederschap. Maar ook het belang van de solidariteit met de kleinen en de kwetsbaren en de zorg voor moeder Aarde als Gods schepping. Door de diaken- en priesterwijding treedt Jan in zekere zin in de voetsporen van zijn vader. Ook hij zal immers bij uitstek dienaar van het Woord zijn en Christus in de sacramenten van de Kerk bij de mensen present mogen stellen.

Gaat uit over de wereld
Op de feestdag van de evangelist Marcus lazen wij vanzelfsprekend uit het evangelie dat op zijn naam staat. En wij lazen het evangeliefragment waarbij Christus, vlak voor de terugkeer naar de Vader, zijn leerlingen oproept om missionair te zijn en het Evangelie aan heel de schepping te verkondigen. Broeder Jan valt als franciscaan onder het gezag van zijn provinciaal. Als bisschop kan ik hem dus niet zenden. Maar tijdens de gesprekken ter voorbereiding van de wijding heb ik wel ontdekt dat de aankomende priester een missionair hart heeft. Ik hoop dan ook van harte dat broeder Jan niet alleen een taak zal krijgen binnen zijn klooster maar ook een deel van zijn priesterschap gestalte zal geven in één van de missionaire projecten binnen ons bisdom. Juist als jonge diaken, en spoedig als priester, kan hij missionair actief zijn: Christus bij de mensen brengen en mensen bij Christus.

Onderbreking
De coronacrisis strooit, als het gaat om de missionaire parochie, overigens roet in het eten. De landelijke studiedagen rond het bekende boek van James Mallon, Als God renoveert, gepland voor eind maart, zijn naar het najaar doorgeschoven. In de meeste parochies zijn activiteiten om het parochieleven te renoveren, opgeschort. Of toch niet helemaal? De creativiteit op digitaal terrein biedt immers voor menige geloofsgemeenschap missionaire kansen, ook na de crisis. Maar heel veel bestaande missionaire plannen zijn uitgesteld. In dit geval mag uitstel geen afstel zijn. Er komt weer een dag, en hopelijk laat die niet al te lang op zich wachten, dat er missionair veel meer mogelijk is en wij nieuwe mensen kunnen bereiken met Christus en zijn Evangelie.

500 jonge vluchtelingen naar Nederland?
In deze tijd komt ook het uitermate grote belang van de diaconie in beeld. Nationaal en internationaal. De coronacrisis maakt veel slachtoffers. Niet alleen medisch maar ook sociaal en economisch. Afgelopen week deed een groot aantal personen en instellingen, waaronder de Nederlandse bisschoppen, een oproep aan de regering om Griekenland te helpen door het overnemen van 500 kinderen en jongeren. Deze jongelui, zonder ouders, leven in Griekse vluchtelingenkampen, vaak onder uiterst primitieve omstandigheden. Als in deze kampen het virus toeslaat, is het leed niet te overzien. Tot nu toe houdt het kabinet de boot af. Laten wij hopen dat de nood van deze kwetsbare jongeren ook in Den Haag zal worden gehoord.

Dienende Kerk
Het belang van de herderlijke en diaconale zorg van priesters en diakens maar ook van pastoraal werk(st)ers, geestelijk verzorgers en alle andere leden van het volk van God komt juist in deze vervelende coronatijd in beeld. Broeder Jan zal zeker nog nagenieten van zijn wijding tot diaken. Maar ik hoop dat hij en wij allen, in kracht van de komende Pinstergeest, een dienstbare Kerk zichtbaar maken in navolging van Christus Dienaar.

+ Mgr. dr. Gerard de Korte

Bisschop van ‘s-Hertogenbosch

Zesde Woord ter Bemoediging – 29 april 2020