‘Samen op weg’ is een uitdrukking die we de laatste jaren vooral gebruikten
voor het proces van samengaan tussen de Nederlands hervormde kerk,
de gereformeerde kerk en de Lutherse kerk.
De PKN ontstond uit dit proces.
Wij, in de Roomse kerk, gebruiken graag Latijnse en Griekse termen
en zo komt het dat we hier en nu spreken van het Synodaal proces
als we een Samen op weg proces bedoelen.
Het Griekse syn betekent immers samen en odos betekent weg.
Synodos betekent dus gewoon Samen op Weg.
Nu is de grote vraag bij het woordje ‘samen’ altijd: Met wie dan samen?
Wie mag meedoen en wie wordt buitengesloten?
Er zijn door de eeuwen heen heel wat Synodes geweest waar mensen samen op weg gingen,
maar in onze kerk waren die mensen toch altijd van het mannelijk geslacht
en hadden tenminste de priesterwijding ontvangen, doch waren meestal tevens bisschop.
Het samen sloeg op de clerus, op de hogere clerus zelfs, van de Rooms Katholieke Kerk.
Een synode was een bisschoppensynode.
Nu, in dit synodaal proces is er ook een bisschoppensynode, -volgend jaar in 2023-
maar deze bisschoppensynode is één onderdeel van het gehele synodale proces.
Dat is anders, nieuw.
En we moeten gaan uitvogelen of dat kan werken. Dat is spannend.
Want hoe leer je de gehele kerk hoe je op een goede wijze Samen op Weg kunt gaan.
Het is zo geheel anders als we gewend zijn om te doen.
In Nederland zijn we gewend aan vele vormen van inspraak.
Onze mening wordt gevraagd via enquêtes, op ons werk vergaderen we,
we netwerken en mogen allemaal stemmen om democratisch vertegenwoordigd te worden
in gemeenteraad, waterschap, provincie en Tweede Kamer.
We geven onze mening op social media over de restaurants en de webwinkels die we bezoeken
en mogen ons verlanglijstje indienen voor de top 2000.
Het gaat zelfs zover dat we ons een beetje schamen als we ergens geen mening over hebben
omdat we er niet voldoende van af weten.
Dus wij zijn grote roeptoeters geworden, die gevraagd en ongevraagd hun mening geven.
Handig voor het Synodaal Proces, zou je kunnen denken, wij zijn al helemaal gewend om onze mening te ventileren.
En over de kerk en haar opdracht, - missie zo je wilt- hebben we wel degelijk een mening, reken maar.
De recente enquêtes van Trouw en ND maken dat wederom duidelijk.
Doch helaas, als je het Synodaal Proces als een kans ziet
om eens ongezouten je mening te geven over de kerk, de misstanden in de kerk
en de opvattingen van de bisschoppen over van alles en nog wat, maar vooral de seksuele moraal,
dan kan je beter de enquête van Trouw invullen.
- Gezamenlijk proces
Om te beginnen is het Synodaal Proces een gezamenlijk proces.
Je praat met elkaar, je luistert naar elkaar. Dat hoeft niet in grote kring.
Maar er is in deze kring van mensen eerder sprake van een geloofsgesprek dan van een vergadering.
Samen praat je over de toekomst van deze wereld.
Jij, als gelovige in het licht van het koninkrijk van God, je gesprekspartner, die wat de paus betreft
best een andere levensbeschouwing mag hebben, in het licht van zijn of haar idealen.
- Onze verantwoordelijkheid
Ten tweede is het Synodaal Proces geen proces waarin we wensenlijstjes inleveren.
Het is een proces van dromen over de toekomst en waar mogelijk aan de slag gaan met die dromen.
Dat betekent eigen verantwoordelijkheid. Als wij hier het samen niet doen, doet niemand het.
Niet de bisschoppen moeten iets veranderen, wij moeten iets veranderen.
Of eigenlijk ervaar ik het als: Wij mogen iets veranderen.
Doe maar, zegt paus Franciscus tegen ons, ga maar op eigen benen staan, zeg wat je wezenlijk vindt,
luister naar wat de ander wezenlijk vindt en ga aan de slag.
- Luister naar de zwaksten
Maar, maar, maar smeekt hij ons bijna, en dat is het derde wat van belang is:
Luister daarbij vooral naar de zwaksten in je midden.
Luister naar de mensen die niet goed gebekt zijn, luister naar de mensen die niet meer meedoen,
ga naar kerkverlaters en luister naar hun verhaal, vraag de jongeren die niet komen naar hun dromen,
leg je oor te luisteren bij wie werkeloos is, bij mensen uit andere sociale klassen.
Laat het samen niet weer een samen zijn, dat meer mensen uitsluit dan insluit.
We moeten op deze aardbol met iedereen op weg, niet alleen met de mensen van onze eigen club.
Doe het in de sfeer van liefde die spreekt uit I Korinthe 13, het hooglied van de liefde
niet ijdel, niet zelfgenoegzaam, strijdend tegen onrecht, zoekend naar de waarheid,
geduldig en vol goedheid. Verdragend en volhardend.
Het gaat niet om jou, het gaat niet om de kerk,het gaat om een dienstbare houding in deze wereld.
- Probeer niet populair te zijn
Dat betekent, dat is het vierde, dat het Synodaal Proces ook niet gaat
over dingen die goed scoren bij de mensen.
Het gaat niet over maatregelen die populair zijn, die de handen op elkaar krijgen.
Het gaat om een goede toekomst van de hele aarde en daarvoor moet het roer om,
moeten we ook tegen de stroom in durven gaan.
De kerk, dat zijn wij, is geroepen om profetisch te zijn als Jezus, als Jeremia, als Jesaja, Elia en Elisa,
niemand naar de mond praten, maar de waarheid zoeken.
En die jonge Jeremia realiseert zich al dat dat niet eenvoudig is, maar wordt bemoedigd door God zelf.
- Heilige Geest
En dan, ook nog van belang voor het Synodaal Proces, we doen dit onder leiding van de Heilige Geest.
We zijn allemaal gevormd en hebben de Geest ontvangen.
We hoeven haar slechts de ruimte te geven om in ons te werken.
De Geest de ruimte geven vinden we moeilijk. Maar dat is het niet.
Of beter gezegd: als je er gewoon aan denkt, als je de Geest niet per ongeluk vergeet,
dan is de volgende stap eenvoudigweg: haar hulp vragen om de handelen, alweer,
volgens de idealen van het Hooglied van de liefde.
Niet op zoek naar het beste voor jezelf, maar op zoek naar het beste voor de ander,
de zwakke ander, die anders in de verdrukking komt. In het voetspoor van Jezus.
We hebben om ons te helpen een gebed meegekregen,
eeuwenoud, rond 600, van de heilige Isidorus van Sevilla tot de heilige Geest.
Dat werd op synodes en concilies altijd gebeden door de concilievaders.
Nu worden vaders en moeders, zonen en dochters, uitgenodigd om deze woorden in de mond te nemen
en met elkaar te bidden:
Wij staan voor U, Heilige Geest,
terwijl wij bijeenkomen in uw naam.
U alleen hebben we om ons te geleiden,
maak dat U thuis bent in ons hart;
leer ons de weg die wij moeten volgen,
en hoe wij deze moeten gaan.
Wij zijn zwak en zondaars;
laat niet toe dat wij de wanorde bevorderen.
Laat onwetendheid ons niet op de verkeerde weg brengen,
noch partijdigheid ons handelen beïnvloeden.
Maak dat wij in U onze eenheid vinden,
opdat wij samen kunnen gaan naar het eeuwige leven
en ons niet verwijderen van de weg van de waarheid
en van wat juist is.
Dat alles vragen wij U,
die overal en in iedere tijd werkzaam bent,
in de gemeenschap van de Vader en de Zoon,
in de eeuwen der eeuwen.
Amen.