Een pastor in een parochie zit tegenwoordig gevangen tussen van de ene kant een steeds groter territorium en van de andere kant het verlangen om dichter bij mensen te zijn.
Hoe zou de situatie er uitzien als de roeping van een diocesane priester niet zou zijn om aan het hoofd van een parochie te staan, benoemd op één plaats en ten dienste van de katholieken die vooral een beroep op hem doen voor sacramenten?

In Frankrijk vinden veel priesters in Frankrijk nieuwe inspiratie in een minder vastgelegde en minder omlijnde bediening. Ze trekken van dorp naar dorp – te voet, met de auto of zelfs met de caravan – om afgelegen gemeenschappen te bemoedigen. En op hun tochten worden ze soms “verrast door God”.

Parochie betekent ‘verblijf in een vreemd land’.
Er worden verschillende omschrijvingen gegeven aan de term “rondtrekkend priester”.

Sommigen hebben geen verantwoordelijkheid als pastoor. Dat is sinds 2015 het geval in Ariège in het zuidwesten van Occitanie. Deze priesters oefenen als volledige taak hun bediening rondreizend uit in hun bisdom. Ze helpen onder meer hun medebroeders in parochies die hen vertellen waar er mensen zijn die behoefte hebben aan contact met hen.

Andere priesters kiezen ervoor om gedurende een korte periode ambulante pastorale zorg te verlenen, vooral in de zomer.
En dan zijn er ook nog die zich aansluiten bij rondreizende lekenteams op evangelisatie-missies.

Sinds eind 2019 is dat het geval voor pastor Vincent Di Lizia, een priester van het aartsbisdom Reims in het noordoosten van Frankrijk. Hij maakt deel uit van een zevenkoppig missionair team dat wordt ondersteund door het aartsbisdom. Dit team heeft al vier missies gerealiseerd en de komende maanden staan ​​er nog zes gepland.

“Tegenwoordig zijn we vergeten dat het woord ‘parochie’ is afgeleid van het Griekse ‘paroikia’ of ‘verblijf in een vreemd land’. En we hebben er iets van gemaakt dat gesetteld is en onveranderlijk”, betreurt pater Di Lizia.

‘Als Jezus’ zijn leerlingen ergens toe geroepen had, dan was het om hen uit te zenden!’

Pastor Jean-Paul Russeil onderstreept dit. Hij is vicaris-generaal van het aartsbisdom Poitiers en een expert op het gebied van rondtrekkende priesters. Het aartsbisdom hield in 2003 een synode en rondreizen was een van de aandachtspunten. Het is een terugkerend thema geworden, ook al heeft Poitiers sinds 2008 geen “rondtrekkende priesters” meer.

“Wat priesters volgens Vaticanum II kenmerkt, is de apostolische zending bij de wijding”, zegt pastor Russeil. ‘Het ,,Decreet over de bediening en het leven van de priesters “ van het concilie nodigt ons uit om priester te zijn op de manier van de apostelen, en verankert onze bediening in deze woorden van Johannes:’ Zoals de Vader mij heeft gezonden, zend ik jullie ‘, “

Twee ervaringen verbinden

Is het in de evangeliën niet Jezus zelf die “geen steen heeft om zijn hoofd op te leggen?”

“Rondreizend zijn is getuigen dat het menselijk leven niet alleen draait om nut, of om een vorm van hamsteren en bezitten”, vervolgt pastor Russeil. Hij is ervan overtuigd dat het essentieel is om “diepe spirituele bronnen” te zoeken voor deze reis. Het is niet alleen een antwoord op ‘het priestertekort’ en op het teruglopend aantal praktiserende katholieken, maar dit initiatief geeft ook een missionaire impuls aan geloofsgemeenschappen.

Francis Manoukian, oprichter van het Emmanuel Itinerant Missionary Team (EMI), betreurt het dat “het priesterschap is gereduceerd tot het pastorale aspect en dat de missie is vergeten”. Hij is van mening dat deze twee modellen altijd in wederzijdse aanvulling met elkaar zijn verbonden.

“Tot de jaren vijftig vond de parochiële pastorale zorg aanvulling door missies die door bezoekende predikers werden verzorgd. Het zou goed zijn om deze twee ervaringen met elkaar te blijven verbinden, want de een kan niet zonder de ander”, zegt hij.

Nauwkeurige regels
Het leven van een rondtrekkende priester bestaat uit het onverwachte, maar kan ook niet zonder precieze regels.

Pastor Manoukian heeft een methode opgezet om de parochies die hij bezoekt te helpen bij het creëren van hun eigen missie. Dat is “echt werk met een pastorale en theologische dimensie” stelt hij. Hij zelf is voortdurend onderweg, maar ziet zichzelf niet als een “troubadour met gitaar”.

Bovenal, zegt hij, is hij als reiziger in staat om katholieken die hij ontmoet te helpen “een beetje los te komen van die vaste levenspatronen” en “niet in hokjes opgesloten te raken”.

Pastor Paul de Tinguy is een jonge priester uit het bisdom Saint-Flour in het zuiden van centraal Frankrijk. Afgelopen zomer maakte hij rondreis mee toen hij in toog in een karavaan naar drie van de elf dorpen van zijn parochie reisde.

Hij vierde elke dag de mis in grotendeels verlaten kerken. Hij ruimde sacristieën op en maakte eucharistische aanbidding mogelijk. Maar bovenal ging het hem er om mensen uit deze dorpen te ontmoeten en onderlinge ontmoetingen tussen hen te organiseren.
“De priester die drie dagen in een dorp doorbrengt, dat is niet degene die moed betoont, maar dat mag je wel zeggen van de mensen die er al jaren wonen en de christelijke gemeenschap elke dag in leven houden.”

bron: La Croix International

beeld: https://international.la-croix.com

Wat misten we  toen we weken lijfelijk niet aanwezig konden zijn bij de eucharistieviering? De coronacrisis bracht een reflectie op gang over enkele essentiële aspecten van de eucharistie. Guido Dierickx over de geloofsgemeenschap.

Het leven in weken van lockdown heeft ons, gelovigen en kerkgangers, iets geleerd. Om te beginnen dat er zoiets aangeboden kan worden als virtuele misvieringen. Over die ontdekking zijn vele opgetogen stemmen te horen. Virtuele vieringen hebben immers onmiskenbare voordelen. Als het kerkgebouw onverbiddelijk op slot gaat, kan je dankzij de wonderen van het internet er toch nog een beetje bij aanwezig zijn en dat zonder verplaatsing en zonder parkeerproblemen. Dat voordeel kan banaal klinken maar het is een voordeel waarvoor vele mensen toch wel gevoelig zijn en zullen blijven. 

Maar een geloofsgemeenschap moet niet ideaal zijn.

Minder banaal is het dat virtuele misvieringen in de regel bijzonder verzorgd zijn. Er is een homilie te beluisteren die ongewoon goed is en die weerklinkt in een kerkelijke ruimte die ongewoon stil en ingetogen is. Nee, virtuele vieringen hebben iets te bieden voor alle gelovigen die eucharistische vroomheid op prijs stellen en niet alleen voor gelovigen die gehandicapt zijn en zich niet kunnen verplaatsen naar het vertrouwde kerkgebouw.

Hebben we zo een nieuwe stijl van misviering ontdekt en zal die in de toekomst de dominante stijl worden, zeker in streken met een nijpend tekort aan priesters en toegankelijke kerkgebouwen? Hopelijk zal het niet zover komen. 

De ideale geloofsgemeenschap bestaat niet

Want wat wij er vooral van geleerd hebben, is wat eraan ontbreekt en wat de vaak onderschatte rijkdom vormde van de misviering waarbij de gelovigen lijfelijk aanwezig zijn. Of wat althans de rijkdom zou kunnen zijn van die meer traditionele misviering. De viering van de eucharistie hoort de viering te zijn van en door een gelovige gemeenschap. De deelnemers aan die viering horen niet enkel betrokken te zijn bij de woorden en de gebaren van de voorganger, maar ook bij die van alle andere aanwezigen. 

Soms kan de lijfelijke aanwezigheid van die anderen ons ergeren. We horen die twee oudjes achter ons fezelen, we zien die twee broertjes voor ons aan elkaar trekken en duwen. Die horen eigenlijk niet thuis in de ideale geloofsgemeenschap. Maar een geloofsgemeenschap moet niet ideaal zijn. Het is goed dat ze er bij zijn, om ons eraan te herinneren dat wij lid zijn van een gemeenschap in wording.

Alleen kerkgangers met een heel individualistische eucharistische vroomheid kunnen daarmee tevreden te zijn.

Trouwens, zij vormen geen echte hinder wanneer wij tegelijk vele andere mensen met overgave horen zingen en stil zien bidden. Al die mensen, de ons bekende en de ons onbekende mensen, laten zich kennen als biddende mensen, zo anders dan gewoonlijk in hun dagdagelijkse leven. Is dat geen wonderlijke ervaring? Wij zijn niet alleen. Die andere, soms onbekende mensen gaan met ons mee op weg naar de vorming van de geloofsgemeenschap. Kan je die ervaring opdoen als je op je scherm kijkt naar een virtuele viering? Alleen kerkgangers met een heel individualistische eucharistische vroomheid kunnen daarmee tevreden te zijn.

Als de gemeenschapsvorming wel lukt

Nu weten wij maar al te goed dat die gelovige gemeenschapsvorming tijdens vele misvieringen niet helemaal tot volle bloei komt. Al te dikwijls geraakt de gemeenschapsvorming niet verder dan braafjes naast elkaar zitten, zonder elkaar te storen. Dat is te betreuren, het gevolg van te betreuren theologische opvattingen en van dwingende praktische overwegingen. 

De misviering is in beginsel geen individueel maar een collectief gebeuren.

Maar soms lukt het beter dan anders. Het lukt beter wanneer de aanwezigen elkaar na de dienst op het kerkpleintje begroeten en kennis kunnen maken met onbekenden en opnieuw en beter kennis kunnen maken met bekenden. Het lukt nog beter wanneer de kerkdienst in het teken staat van een huwelijk of van een uitvaart. De reden ligt voor de hand. Dan kennen vele aanwezigen elkaar al van tevoren, als familieleden en vrienden, kortom als leden van een reeds bestaande gemeenschap of als mensen die bij een bestaande gemeenschap willen aansluiten. 

Anders dan een privé-mis

Is dat niet wat een eucharistische viering zou moeten zijn: de bekroning van een bestaande geloofsgemeenschap of althans het begin van een geloofsgemeenschap? Dat geeft aan een misviering een heel ander betekenis dan die van een privé-mis die iedere priester, desnoods alleen, iedere dag moet opdragen. De misviering is in beginsel geen individueel maar een collectief gebeuren. Zo staat het beschreven in de brieven van Paulus en in de Handelingen van de Apostelen. Daarin vonden de eerste misvieringen plaats in huiskerken, te midden van de familie en het personeel van een vooraanstaande gelovige.

Over de auteur

Meer van deze auteur 

Guido Dierickx SJ is een Vlaamse jezuïet. Doceerde politicologie, sociologie en godsdienstsociologie aan de Universiteit Antwerpen. Hij is redacteur van Ignis Webmagazine.

door JOS VAN GENNIP

De christendemocraten getuigen er in het debat over Europa en vluchtelingenkinderen niet van makkelijk te kiezen voor richtinggevende waarden, ziet Jos van Gennip. Hij weet dat het anders kan als hij Angela Merkel hoort zeggen: “Waarom sta ik hier anders dan omdat ik christen ben?”

Was het een directe inmenging van de paus zelf in de Nederlandse politiek? Op de Paasmorgen van dit jaar schalde niet het gebruikelijk “Dank voor de bloemen uit Olanda’’ over het – nu lege – Pietersplein, maar een vermaan over het gebrek aan solidariteit van de rijkere landen in de EU ten opzichte van de zwaarst getroffenen door de coronacrisis. Iedere ingewijde voelde onmiddellijk aan dat Franciscus het had over Nederland als aanvoerder van “de vrekken’’.

Beschamend, die hardvochtigheid

Twee maanden later bevestigde een opinieonderzoek dat de meeste aanhangers van het CDA grote bezwaren hebben tegen de voorstellen van de Europese Commissie en van de plannenhttps://nl.wikipedia.org/wiki/Jos_van_Gennip van het koppel Macron-Merkel terzake de drieslag redding-sanering-vergroening van de Europese economieën.

Het CDA durft kennelijk geen vuist te maken tegen een onbuigzame VVD

Bij dat andere dossier, het naar hier laten komen van een paar honderd minderjarige vluchtelingen op de Griekse eilanden, durft het CDA kennelijk ook geen vuist te maken tegen een onbuigzame VVD. Duitsland, zelfs Luxemburg en andere EU-lidstaten schaamden zich voor zoveel hardvochtigheid.

De komende dagen zal blijken of op een derde belangrijk punt, te weten het omdraaien van de drastische bezuinigingen op onze internationale samenwerking, er wat ruimhartigheid en barmhartigheid in het regeringsstandpunt te bespeuren valt. Juist nu, nu de Afrikaanse landen terecht vrezen teruggeworpen te worden tot het niveau van honger en armoede van twintig, dertig jaar geleden. De Duitse Bondskanselier stelt intussen dat Europa de zorg voor Afrika de hoogste prioriteit moet geven. Het Duitse voorzitterschap, dat op 1 juli ingaat, probeert dat in beleid om te zetten.

Het kamp van de vrekken

Wat is er in Nederland in het algemeen en in het CDA in het bijzonder toch aan de hand, dat we het kamp van de vrekken en soms zelfs de visielozen hebben kozen? De christendemocraten waren nota bene ooit de pionier van dat unieke Europese eenwordingsproces, waarin op basis van een christelijke overtuiging ingezet is op verzoening, vrede, vrijheid en voorspoed.

Een van de antwoorden is zeker gelegen in de innerlijke secularisering van deze beweging, en met name de verleiding om de ‘C’ van christelijk te vervangen door die van centrum of conservatief.

De C van CDA vervangen?

Rik Torfs, de voormalig rector magnificus van de KU Leuven, wees op het grote gevaar hiervan. Een jaar geleden verliepen ook in Vlaanderen de verkiezingen voor de christendemocraten dramatisch. Velen weten dat aan de weerzin van een intussen ook geseculariseerd gewest om op een christelijke partij te stemmen. Dus vervang die C toch door centrum.

Zo zou een encycliek als Laudato Si’ ook bij het CDA verinnerlijkt moeten worden.

Maar, zegt Torfs, als je alleen maar middenpartij wilt zijn, bepalen de flanken, soms zelfs de extremen, wat jouw positie is. Als die flanken zich sterk naar rechts bewegen, moet je wel meebuigen, wil je in het midden blijven.

En dat is precies wat nu gebeurt bij het CDA, waar de invloed van de opiniepeilers groot is geworden. En als die constateren dat de kiezers het zat zijn om nog meer geld naar die verspillers in Zuid-Europa te brengen, of om nog meer vluchtelingen op te nemen, of om dure euro’s naar corrupte regimes over te maken, dan is dat een onontkoombaar gegeven, willen we de populisten niet nog meer electorale kansen geven. De meeste christendemocratische leiders zullen niet ontkennen dat er wel degelijk belangrijke, richtinggevende waarden in het spel zijn, maar die lijken in het huidige klimaat toch niet te realiseren.

Een hoopvol spoor

Er is ook een andere positionering denkbaar. Ook in even zwaar geseculariseerde deelstaten van de Bondsrepubliek als Noordrijnland-Westfalen kunnen overtuigde christendemocraten verkiezingen winnen zonder populistische concessies. Dat begint niet met een selectie van de kandidaten op kerkbetrokkenheid, maar met een duidelijke aansporing en facilitering van de rijke ontdekkingstocht door de kracht de zeggenschap van het evangelisch en katholiek-sociaal denken. Zo zou een encycliek als Laudato Si’ ook bij het CDA verinnerlijkt moeten worden.

“Waarom sta ik hier anders dan omdat ik christen ben?”

En dat draagvlak? Politiek leiderschap vraagt meer dan ooit de moed om zelf draagvlak voor je overtuigingen te willen en te durven te scheppen. De bondskanselier laat bij menige gelegenheid zien dat dat kan, als het moet en als je het durft. “Waarom sta ik hier anders dan omdat ik christen ben?”

Merkel steunen of afvallen?

Zo’n veertig jaar geleden waren nogal wat CDA’ ers beducht voor samenwerking met de CDU. Die was toch niet echt christendemocratisch. In het komende half jaar van het Duitse voorzitterschap van de EU zijn de rollen omgekeerd: volgen wij op essentiële onderdelen die inzet om “Europa wieder stark zu machen, in Gemeinsamkeit”, zoals het motto van dit voorzitterschap luidt, Europa dat intern en wereldwijd “een anker van stabiliteit’’ moet zijn.

Zijn de overtuigingen en de engagementen van het CDA nog sterk genoeg om mevrouw Merkel in die historische inzet tegen de chaos en tegen de onverschilligheid niet af te vallen, maar te steunen? Er zijn nog vele krachten binnen het CDA die bereid zijn hier hun nek voor uit te steken en de partij niet af te schrijven, nu het nog kan…

over de auteur

bron: igniswebmagazine

beeld: © sidint.net