Algemeen Archieven - Pagina 36 van 42 - Martha & Maria Parochie

Tenebrae in de muziek: 6 fragmenten uit 6 eeuwen

De Tenebrae-dienst en/of de Klaagliederen van Jeremiah inspireerden door de eeuwen heen
componisten. Een verkenning van de 16de tot de 21ste eeuw.
Donkere Metten of Treurmetten (in het Latijn Officium Tenebrarum of kortweg Tenebrae
genoemd) verwijzen naar de Metten of Lezingendienst van Witte Donderdag, Goede Vrijdag
en Stille Zaterdag. De Tenebrae verbinden het lijden van het volk Israël met de passie van
Christus en roepen de toehoorders op om zich tijdens het Paastriduüm in te leven in een
rouw- en bekeringsproces. Het boek Klaagliederen speelt – naast enkele Psalmen,
nieuwtestamentische lezingen en fragmenten uit preken van Augustinus – een centrale
rol in deze lezingendienst.

→ Lees ook 'Uit de diepte van de put riep ik Uw naam over het boek Klaagliederen'.

Tomás Luis de Victoria, Tenebrae Responsories (1585)

Tomás Luis de Victoria (1548-1611) werd geboren in Avila, net als zijn nog beroemdere
tijdgenote, Teresa van Avila. Op 17-jarige leeftijd startte hij een jezuïetenopleiding
te Rome, waar hij in contact kwam met de grote Italiaanse componisten van die tijd –
Palestrina was er één van. Na de publicatie van deze Tenebrae Responsories keerde
hij terug naar Madrid, waar hij nog zijn fabuleuze Requiem zou componeren.

Tomás Luis de Victoria - Tenebrae Responsories 1/2

Carlo Gesualdo, Tenebrae Responsoria (_1611)

Carlo Gesualdo (1566-1613) publiceerde in 1611 een collectie van 29 korte stukjes:
Responsoria et alia ad Officium Hebdomadae Sanctae spectantia. Telkens 9 stukjes
voor Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag, met een psalm en
een hymn als toemaatje.

GESUALDO // Feria Quinta, Tenebrae
Responsories for Maundy Thursday:
II. Tristis est anima mea

François Couperin, Leçons de Ténèbres (1714)

Couperin (1668-1733) componeerde typisch Franse Leçons de Ténèbres. Niet voor koor,
maar voor twee zangstemmen, bescheiden begeleid door twee violen en basso continuo.
Heel wat Franse componisten deden het hem voor of na, onder hen Charpentier, Gilles
en Delalande. Een fragment van Couperins Leçons dook op in de geliefde muziekfilm
Tous les matins du monde.

Troisième Leçon de Ténèbres à 2 voix

Ernst Krenek, Lamentatio Jeremiae Prophetae (1942)

Grote stilte in de 19^de eeuw: de Klaagliederen konden geen enkele noemenswaardige
componist bekoren tot een compositie die sterker was dan de vergetelheid der jaren.
Het was zelfs wachten tot 1942, toen de Oostenrijker Ernst Krenek dit koorwerk schreef.
Krenek was een Oostenrijker die al snel in ongenade viel van het naziregime en naar
Amerika verhuisde. Opmerkelijk detail: volgens biografen was het nooit de bedoeling
dat dit werk werd uitgevoerd en schreef Krenek het eerder als een soort therapie.

Ernst Krenek - Lamentatio Jeremiæ Prophetæ, I

Leonard Bernstein, Symfonie nr. 1, ‘Jeremiah’ (1942)

Zelfde jaar, ook in de Verenigde Staten: de 24-jarige Leonard Bernstein (1918-1990)
haast zich om zijn eerste symfonie klaar te krijgen tegen 31 december – de deadline
om ze in te sturen voor een prestigieuze compositiewedstrijd. In het derde deel
gebruikt hij een Hebreeuws fragment uit de Klaagzangen van Jeremiah. De wedstrijd
zal hij niet winnen, maar de symfonie wordt een groot succes. Uiteindelijk zal Bernstein
vooral naam maken als dirigent en werden zijn composities minder belangrijk gevonden.
Dat laatste zou hem altijd blijven frustreren.

Leonard Bernstein: Jeremiah Symphony,
Laura Beckel Thoreson, mezzo-soprano

Osvaldo Golijov, Tenebrae (2000)

Osvaldo Golijov (°1960) wordt geboren in Argentinië maar woont en werkt al een tijd in de
Verenigde Staten. Op zijn repertoire ook (toegankelijke) religieuze muziek,
zoals een Lucaspassie. Hij gaf de naam Tenebrae aan een compositie voor strijkkwartet,
waarin hij twee uiteenlopende ervaringen verwerkte. De eerste is een bezoek aan Israël,
waar het Palestijns conflict op dat moment gewelddadig oplaaide. Het tweede was toen
hij amper een week later met zijn 5-jarige zoon het planetarium in New York bezocht.
Het resultaat is een kwartier onschuldige, soms meditatieve muziek met een onrustige ondertoon.

Oswaldo Golijov - Tenebrae -
ODEON quartet in Moscow 2013

bron:kerknet

Anno Domini 2020

Dierbare zusters en broeders in Christus, beste jongeren en kinderen, Hoe oud bent u, of jij: 18?, of misschien al 88? Maar eigenlijk maakt de leeftijd niet zo veel uit: zo’n merkwaardige periode als nu heeft niemand van ons meegemaakt, vermoed ik. Misschien slechts bij benadering. Hebt u een periode meegemaakt die u aan de ‘coronatijd’ doet denken? Als ikzelf in de tijd terug ga, dan kom ik uit bij de staatsgreep in Polen (mijn geboorteland) in het jaar 1981. Generaal Jaruzelski wilde toen door draconische maatregelen de vrijheidsbeweging Solidariteit’(Solidarnosc) van Lech Walesa de kop indrukken. Vooral de bewegingsvrijheid was strikt ingeperkt. Thuis blijven was verplicht. Als je toch naar buiten kwam zag je patrouillerende politie of soldaten met pantserwagens of tanks. Hierin mankeert mogelijk het meest de associatie met de huidige periode. Het gevaar was toen zichtbaar, zelfs prominent opgesteld om af te schrikken. Onze tegenstander in 2020 is daarentegen onzichtbaar: ondanks een geweldige vooruitgang in de medische wetenschap zijn we niet in staat om hem op tijd te signaleren. Het minuscule virusje kan overal zijn… en toeslaan.

Dat laatste is natuurlijk niet helemaal waar. Juist daarom kon de overheid beschermende maatregelen nemen: vooral afstand houden en vaak handen wassen. In enkele uitzonderlijke situaties is het niet mogelijk om afstand te houden, denk maar aan de artsen en het verplegend personeel in het ziekenhuis – ja ook op de ‘corona’-afdeling. Priesters moeten ook weleens naar deze afdeling, voor de ziekenzalving. Ons gevoel is – heb ik ook van enkele collega’s mogen horen - dat we goed beschermd worden. Niet alleen een mondkapje en handschoenen worden gebruikt, maar ook een grote gezichtsbril en een eenmalig te gebruiken beschermend vest wordt ons aangemeten. Ondanks al die goede voorzorgsmaatregelen kreeg ik het toch even benauwd bij binnenkomst: ‘zal dit misschien mijn laatste pastorale activiteit worden…’ schoot er door mijn hoofd. Vervolgens was ik dankbaar dat ik daar, op dat moment, mocht zijn. De zieke bad goed mee. Het Onze Vader klonk nog heel duidelijk, ondanks de benauwdheid en een – geluiddempende – beademingskap. Daarom meende ik de zieke na afloop te kunnen bemoedigen met de woorden: ‘u kon nog zo krachtig bidden, ik denk dat u spoedig beter wordt’. ‘Nee, ik weet al dat ik doodga’ was het antwoord, met een blijk van dankbaarheid en overgave. Al de volgende dag werd dit bewaarheid. Op de gang heb ik de arts en de verpleegsters geprezen voor hun veeleisende werk en verzekerde hen van ons dagelijks gebed voor hen. Allemaal hebben ze een duim opgestoken met een dankbare glimlach van instemming. In de lift besefte ik, dat ik dat in andere tijden nooit zou durven zeggen, uit vrees uitgelachen te worden. In een schietgebed heb ik dan nog eens het leven van de zieken en ook mijn leven in Gods hand gelegd.

Enigszins opgelucht, maar ook dankbaar dat ik daar als priester zijnde mocht zijn, heb ik het ziekenhuis verlaten. Op weg naar huis peinsde ik nog steeds over het leven, ziekte en de dood. Als vanzelf kwamen de gedachten van de uitvaartmis van collega priester Hans van de Schepop opduiken, van enkele dagen eerder in de kerk van Soest. Een bijzondere viering was dat. Met weinig mensen vanwege de corona, maar de boodschap was er niet minder om geworden. Door de zelf gekozen teksten voor zijn uitvaartmis getuigde pastor van de Schepop groots van zijn overtuiging van een nieuw leven bij God, na de dood. Met name de schriftlezingen, 1 Kor. 15, 12-26 en Joh. 11.20-27, spraken zo nadrukkelijk over Jezus’ verrijzenis, dat ik opeens – kijkend naar de brandende paaskaars bij het altaar - meende alvast aan de Paaswake deel te nemen.

Het is mijn gestorven priestercollega mijns inziens goed gelukt om de deelnemers van zijn uitvaart wat vervroegd alvast richting Pasen te bewegen. Maar misschien toch niet te vervroegd! Van de Paasgedachte dienen we toch elke dag te leven, als Jezus leerlingen. Daar vinden we immers de kern van ons geloof: Jezus heeft de duisternis van de wereld (en ook van ons) overwonnen; Hij is het Licht. Dit licht moet echter steeds weer aangewakkerd en doorgegeven worden en dat is de taak (roeping) van Zijn leerlingen. Hoe kun je echter dit licht doorgeven in de coronatijd, een tijd van het afstand van elkaar houden? Heel simpel! Bellen, mailen, zwaaien, glimlachen enzovoort, veel kan nog wel! Wees creatief! Door fysieke afstand te bewaren hoeft men geenszins afstandelijk te doen. Wij mogen steeds weer beseffen: alles geven we allereerst met ons hart en niet met de hand. Moge het licht van Christus daarom vooral in ons hart blijven branden. Dat wens ik ieder van ons van harte toe.

Namens het parochiebestuur en het pastoraal team een Zalig Pasen.

Pastoor Joachim R. Skiba

Vandaag, zaterdag 4 april 2020, staat er in de Amersfoortse Courant / Algemeen Dagblad een interview die de Soester journalist Piet van Dijk gisteren met pastor Mauricio Meneses heeft gehouden over zijn rol in deze moeilijke tijd ter voorbereiding op het Paasfeest met veel mensen die strijden om in leven te kunnen blijven.
Het is een indrukwekkende bijdrage geworden die we met de bezoekers van onze website willen delen.

De werkgroep Kinderwoorddienst van de Michaël-Laurensgemeenschap heeft het document Op weg naar Pasen opgesteld. Hierin staan allerlei ideeën hoe je met de kinderen thuis Palmpasen en Pasen kunt vieren, nu het niet mogelijk is dit in de kerk te doen.

Ben jij een goede schrijver? Zoek je graag internet af naar grappige afbeeldingen? Is er een bemoedigend gebed waar je steun aan beleeft? Is er een website die jou helpt deze moeilijke dagen rond corona? Deel het met je mede parochianen! Van Pasen tot Pinksteren willen we elkaar bestoken met mailberichtjes vol hoop en inspiratie. Wij, dat zijn we allemaal samen, allemaal ledematen van dat ene Lichaam van Christus. Lever ook jouw bijdrage, of geef je op om al die mooie mailtjes te lezen. Want behalve schrijvers hebben we natuurlijk ook lezers nodig.

Het ontvangen van de Communie is nu praktisch onmogelijk voor de meesten onder ons. God lijkt op afstand te blijven. Toch is dat niet het geval. Het is allereerst Jezus zelf die vanuit de Eucharistie verlangt bij ons te komen. Het naderen tot de Communie is ons antwoord daarop. Maar dat verlangen van Jezus blijft en ons antwoord ook: in de geest. Wanneer wij dat verlangen uiten in een gebed, dan mogen wij ook geloven dat Jezus graag bij ons komt. Dat noemen we de Geestelijke Communie, die in deze tijd van schijnbare afwezigheid van God een teken kan zijn van zijn aanwezigheid.

Een mogelijk gebed:
Mijn Jezus, nu ik de communie niet daadwerkelijk kan ontvangen, vraag ik van U de genade van de geestelijke communie. Omhels mij en zuiver mijn verlangen naar de hemelse Vader. Draag mij in uw Geest, en laat mij nooit van U gescheiden worden. Amen.

Een mooie uitleg vindt u ook bij:
https://www.kn.nl/verdieping/geestelijke-communie-christus-ontmoeten-in-ongewone-tijden/

Zin in Baarn, plaats voor ontmoeting en inspiratie, komt met het initiatief licht te delen in tijden van corona. Ook al zijn we zelf niet ziek, het virus raakt ons allemaal. Alsof we in de schaduw leven, ondanks de lente die los is gebarsten.

Het mooie is dat vele inwoners van Baarn er voor elkaar willen zijn in deze tijd. We laten zien dat je ook op afstand elkaar nabij kunt zijn en stoppen bemoedigende kaartjes in de bus, halen een boodschap voor ouderen of zieken die hun huis niet uit kunnen, zwaaien uitgebreid naar onze buren en knikken elkaar vriendelijk toe als we met een wijde boog om elkaar heen lopen in de supermarkt. Er wordt wat afgebeld, gezoomd, geskypet en geappt. Maatschappelijke organisaties komen met hartverwarmende acties. We voelen ons misschien wel meer verbonden dan ooit. En toch doet het veel met mensen: elkaar niet kunnen ontmoeten, je onzeker of bang voelen, ontregeld omdat alles zo anders dan anders is. Ons hele ritme is verstoord, we zitten eenzaam en alleen thuis, of juist met het hele gezin. Ons werk is in een klap weggevallen, of we werken ons juist een slag in de rondte. En we weten niet hoe lang het nog gaat duren. Daarom is het belangrijk dat er steeds lichtpuntjes te zien zijn in het donker van deze tijd. Naar elkaar omzien en verhalen delen zijn van die lichtpuntjes.

Rond Pasen kunnen we ook nog iets extra’s doen. De nacht voor Pasen kent een oud ritueel waarin licht vanuit de kerken verspreid wordt, licht als symbool van hoop, vertrouwen, vuur dat niet uit te doven is. Zin in Baarn sluit aan bij dit oude ritueel door de avond voor Pasen aan iedereen in Baarn te vragen mee te doen met het verspreiden van licht. Natuurlijk moet dit op een veilige en eenvoudige manier.

Dat kan: zet een kaars klaar op een zichtbare plek in uw raam. Ontsteek die om 21:00 uur.

We hopen op een zee van lichtpuntjes. Doet u, doe jij ook mee?

Voor meer informatie en meer rituelen rond Pasen, zie www.zininbaarn.nl of neem contact op met Christine van den End, 06-49718486.

In onze parochie is een gebedscirkel actief. Elke dag om 10.00u 's ochtends wordt door een groep in verbondenheid het Onze Vader en een tientje van de rozenkrans met de gebedsintenties gebeden.

De intenties uit de digitale kapel worden ook meegenomen in de gebeden van de groep. Momenteel hebben we 7 bidsters. Als iemand graag wil meebidden, graag opgave. Hoe meer mensen, hoe krachtiger het gebed. Neem contact op met Anne Marie Huitema

Dit 2de gebed om kracht en vertrouwen kunnen we persoonlijk of in huiskring gebruiken, om te bidden om Gods nabijheid en uitzicht in deze crisistijd.

Vanochtend heeft in besloten kring vanwege de Coronacrisis de uitvaartdienst van pastor Hans van de Schepop plaats gevonden in de HH Petrus en Pauluskerk in Soest. Celebrant was zijn collega en vriend pastor Wil Veldhuis. De viering stond in het teken van Pasen, het nieuwe leven. Geheel volgens de wensen van pastor Van de Schepop was de viering opgezet.

Zodra het mogelijk is om weer vieringen te organiseren zal een Herdenkingsviering worden georganiseerd.

FOTO-IMPRESSIE AFSCHEIDSVIERING 27 MAART 2020 IN PETRUS EN PAULUSKERK SOEST

FOTO-IMPRESSIE GILDE-AFSCHEID EN BEGELEIDING OP ZIJN TOCHT

Na afloop van de viering vond op het Kerkplein nog een speciaal gildeafscheid plaats. Hans werd volgens de rituelen en gebruiken van de gilden en schutterijen overvendeld als laatste afscheidsgroet. Dit gebeurde voordat zijn kist in de auto werd geplaatst. De kist met het lichaam van Hans werd geflankeerd door ouderman Kees Wantenaar en de huidige Gildekoning Frank Spijker.

Nadat Hans in de rouwauto was geplaatst ging de delegatie van het Soester gilde de rouwauto op het eerste deel van de tocht naar het crematorium vooruit en bracht ter hoogte van de RK begraafplaats een laatste groet.