Het is heel jammer dat we dit jaar geen Pasen met elkaar in de kerk kunnen vieren! Daarom is het des te fijner dat er initiatieven zijn om het leed een beetje te verzachten, zoals de muzikale Paasgroet van het Ecclesiakoor van de Michaël-Laurens gemeenschap uit De Bilt.
Het Paasverhaal verteld aan de hand van de Zandtovenaar. Gekregen van een vriendin uit Frankrijk, vandaar de Franse teksten tussendoor. Heel leuk om met kinderen te bekijken!
Vandaag mediteren we over het lijdensverhaal van Jezus, net zoals op Palmzondag. Maar vandaag is het anders! Vandaag zijn er geen lofliederen, geen palmtakken, is er geen vreugde, geen leve de koning! Maar het is hetzelfde lijdensverhaal. Ik ben ervan overtuigd dat we het Paasmysterie ook niet zouden begrijpen als we deze Goede Vrijdag in pure pijn en dood zouden veranderen.
Goede Vrijdag is voor een gelovige het meest duidelijke beeld en verhaal van tegenstrijdigheid waar ons leven ook uit bestaat; de kracht die verborgen zit in de menselijke kwetsbaarheid. Tegenstrijdigheid, omdat bijna niets zwart of wit is, goed of slecht, succes of mislukking. Tegenstrijdigheid van het moeten doorstaan van pijn om een nieuw te beginnen zoals een moeder haar kind baart. Tegenstrijdigheid van misvormde, arme en zieke mensen wier wonden ons genezen en in wiens lelijkheid we worden aangetrokken door een mysterieuze schoonheid. Het is de ervaring van de Dienaar van JHWH die wij in de profetie van Jesaja lezen. Tegenstrijdigheid van de verheffing van het Kruis waar wij een levensboom zien. Tegenstrijdigheid, als we zelfs mensen van goede wil zien lijden onder armoe, ziekte, oorlog, natuurrampen, onrechtvaardigheden, etc. Tegenstrijdigheid als we ons ergeren aan iemand die een kleine overtreding heeft gemaakt, die niet heeft voldaan aan een verwachting, maar dat we zelf onverschillig blijven onder de grote ellende waarin mensen zich verkeren buiten onze eigen grenzen.
De mens is een tegenstrijdigheid. We beleven het elke Palmzondag en we voelen het weer voor het Kruis. De graankorrel die niet groeit als hij niet sterft. Gezondheid geboren uit de wond. "Aanschouw mijn Dienaar." Een lijdende Jezus en toch onze God. Ons leven. De kracht van de kwetsbaarheid die niet verborgen is. Degene die door het lijden geleerd heeft te gehoorzamen, ondanks dat hij de Zoon van God is. En als dit ons confronteert -ik geef toe dat het ook bij mij zo is-, laten we het dan in eenvoudiger bewoordingen zeggen: de dood heeft niet het laatste woord. Liefde faalt nooit. Geen enkele nacht duurt een eeuwigheid. Dit is geen poëzie. Dit is de menselijke taal, onze menselijke werkelijkheid. Maar het is ook zo dat als wij in ons persoonlijk leven midden in onze “Goede Vrijdag” staan, d.w.z. in een moeilijk moment, vinden wij nergens troost, maar met de kracht van het geloof mogen wij nog met een aarzelende stem zeggen, bijna in een fluistering, "Vader, in uw handen beveel ik mijn geest”. Als dat zo is, maak jij je dan geen zorgen of schaam jij je er niet voor. Jezus heeft het ook al eens meegemaakt. Het is Goede Vrijdag!
Pastor Mauricio Meneses
Parochievicaris
Martha en Mariaparochie en
Parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort
Het kader van de viering van Witte donderdag is Pasen. Voor de Joden is Pasen een feestviering waarin de liefde van God die zijn volk redt wordt herdacht en geactualiseerd.
Dit wordt gevierd in een familiekring waar ze de bevrijding van hun voorouders herdenken, hun voedsel delen en vooral God danken, Voor zijn liefde.
Dit is wat Jezus die nacht met zijn discipelen vierde en waaraan Hij door zijn gebaren en woorden een nieuwe betekenis geeft. De overgang van de slavernij naar de bevrijding van het volk Israël wordt de overgang van de dood naar het leven van Jezus. Dit is zijn Pasen, waarvan Hij ons deelgenoot maakt door onze doop.
Jezus, in een intieme kring, vat zijn leven en zijn leer samen, Hij laat hen zijn testament, het essentiële, na.
Rond de tafel wordt het nieuwe leven van Pasen geboren. De verhalen van de instelling van de eucharistie en de voetwassing zijn verschillend, maar ze hebben wel dezelfde kern: de overgave van Jezus.
Met hen vult Jezus de betekenis van de gebeurtenissen die zullen volgen. Het zijn niet de anderen die het leven van Jezus nemen, maar Hij geeft het zelf. We vieren niet de dood van Jezus, maar zijn zelfgave voor ons uit liefde.
Het evangelie vertelt hoe Jezus opstaat van tafel, zijn bovenkleding aflegt, een linnen doek neemt, zich daarmee omgordt en de voeten van zijn discipelen begint te wassen.
Hij, die de meester is, maakt zich los van alles en neemt een nederige houding van dienstbaarheid op zich als de manier om fraterniteit op te bouwen, om het Koninkrijk van God op te bouwen.
Dit is een gebaar dat hen verrast en dat Jezus zelf aan hen uitlegt: "Ik heb u een voorbeeld gegeven om ook te doen wat ik met u gedaan heb".
Deze woorden zijn ook tot ons gericht: Wat is de bovenkleding die we moeten afleggen? en de linnen doek die we moeten omgorden? Wat zijn de voeten die we moeten wassen? Hoe kunnen wij voor onze medemensen dienstbaar zijn?
Het is nodig om rondom ons heen te kijken. Er zijn veel mensen om hun voeten te wassen, hoe kunnen we dat doen? Het kan zijn door te luisteren, te begeleiden, te helpen, te verdedigen...
We willen wel af en toe dienstbaar zijn maar het is echter de bedoeling van Jezus dat het een permanente houding wordt, dat ons hele leven wordt gevormd door dienstbaarheid.
Dienstbaarheid is geen mandaat zonder meer, het is een manier om te blijven doen wat Jezus voor ons en voor iedereen heeft gedaan. Deze taak is aan ons allen, als gemeenschap, toevertrouwd.
Deze uitdaging is niet alleen om bij de Kerk te horen, maar om er deel van uit te maken, om door onze houding, onze criteria en onze daden, de fraterniteit die Jezus ons heeft geleerd vruchtbaar en zichtbaar te maken, zodat het helder wordt: "DIT IS MIJN LICHAAM".
Met Jezus' gebaar worden het brood en de wijn een sacrament, een permanente aanwezigheid, voedsel voor de reis die we hier op aarde maken. We kunnen de Eucharistie niet interpreteren als een mooie herinnering aan die nacht, iets wat "gisteren" is gebeurd. De eucharistie is Jezus ‘gave, altijd aanwezig in ons leven, tot op de dag van vandaag, iedere viering opnieuw!
In de Eucharistieviering zijn we geen toeschouwers maar maken wij deel hiervan uit.
Het "blijf dit doen om mij te gedenken" is een uitnodiging om onze eigen leven op te bouwen door het samen met Jezus van Nazareth vorm te geven, waardoor ons bestaan ook een Pasen wordt waarin de dood plaats maakt voor het leven; door onze bovenkleding van veiligheid, troost en angst af te leggen, door ons te omgorden met de linnen doek van dienstbaarheid, liefde en hoop. Dit is het concrete gevolg van het delen van het brood en de wijn die ons wordt gegeven. Dus het gevolg van de Eucharistie, van het “ite Missa est”
Witte Donderdag brengt ons veel details en elementen om naar ons leven als persoon en als gelovige te kijken. Ik durf ze samen te vatten met de woorden: Wees broeders en zusters voor elkaar, Wees het Lichaam van Jezus, Wees Eucharistie.
Pastor Mauricio Meneses
Parochievicaris
Martha en Mariaparochie en
Parochie Onze Lieve Vrouw van Amersfoort
De groet van de aartsbisschop bij het begin van een bijzonder Paastriduum lees u hier
De Tenebrae-dienst en/of de Klaagliederen van Jeremiah inspireerden door de eeuwen heen
componisten. Een verkenning van de 16de tot de 21ste eeuw.
Donkere Metten of Treurmetten (in het Latijn Officium Tenebrarum of kortweg Tenebrae
genoemd) verwijzen naar de Metten of Lezingendienst van Witte Donderdag, Goede Vrijdag
en Stille Zaterdag. De Tenebrae verbinden het lijden van het volk Israël met de passie van
Christus en roepen de toehoorders op om zich tijdens het Paastriduüm in te leven in een
rouw- en bekeringsproces. Het boek Klaagliederen speelt – naast enkele Psalmen,
nieuwtestamentische lezingen en fragmenten uit preken van Augustinus – een centrale
rol in deze lezingendienst.
→ Lees ook 'Uit de diepte van de put riep ik Uw naam over het boek Klaagliederen'.
Tomás Luis de Victoria (1548-1611) werd geboren in Avila, net als zijn nog beroemdere
tijdgenote, Teresa van Avila. Op 17-jarige leeftijd startte hij een jezuïetenopleiding
te Rome, waar hij in contact kwam met de grote Italiaanse componisten van die tijd –
Palestrina was er één van. Na de publicatie van deze Tenebrae Responsories keerde
hij terug naar Madrid, waar hij nog zijn fabuleuze Requiem zou componeren.
Carlo Gesualdo (1566-1613) publiceerde in 1611 een collectie van 29 korte stukjes:
Responsoria et alia ad Officium Hebdomadae Sanctae spectantia. Telkens 9 stukjes
voor Witte Donderdag, Goede Vrijdag en Stille Zaterdag, met een psalm en
een hymn als toemaatje.
Couperin (1668-1733) componeerde typisch Franse Leçons de Ténèbres. Niet voor koor,
maar voor twee zangstemmen, bescheiden begeleid door twee violen en basso continuo.
Heel wat Franse componisten deden het hem voor of na, onder hen Charpentier, Gilles
en Delalande. Een fragment van Couperins Leçons dook op in de geliefde muziekfilm
Tous les matins du monde.
Grote stilte in de 19de eeuw: de Klaagliederen konden geen enkele noemenswaardige
componist bekoren tot een compositie die sterker was dan de vergetelheid der jaren.
Het was zelfs wachten tot 1942, toen de Oostenrijker Ernst Krenek dit koorwerk schreef.
Krenek was een Oostenrijker die al snel in ongenade viel van het naziregime en naar
Amerika verhuisde. Opmerkelijk detail: volgens biografen was het nooit de bedoeling
dat dit werk werd uitgevoerd en schreef Krenek het eerder als een soort therapie.
Zelfde jaar, ook in de Verenigde Staten: de 24-jarige Leonard Bernstein (1918-1990)
haast zich om zijn eerste symfonie klaar te krijgen tegen 31 december – de deadline
om ze in te sturen voor een prestigieuze compositiewedstrijd. In het derde deel
gebruikt hij een Hebreeuws fragment uit de Klaagzangen van Jeremiah. De wedstrijd
zal hij niet winnen, maar de symfonie wordt een groot succes. Uiteindelijk zal Bernstein
vooral naam maken als dirigent en werden zijn composities minder belangrijk gevonden.
Dat laatste zou hem altijd blijven frustreren.
Osvaldo Golijov (°1960) wordt geboren in Argentinië maar woont en werkt al een tijd in de
Verenigde Staten. Op zijn repertoire ook (toegankelijke) religieuze muziek,
zoals een Lucaspassie. Hij gaf de naam Tenebrae aan een compositie voor strijkkwartet,
waarin hij twee uiteenlopende ervaringen verwerkte. De eerste is een bezoek aan Israël,
waar het Palestijns conflict op dat moment gewelddadig oplaaide. Het tweede was toen
hij amper een week later met zijn 5-jarige zoon het planetarium in New York bezocht.
Het resultaat is een kwartier onschuldige, soms meditatieve muziek met een onrustige ondertoon.
Anno Domini 2020
Dierbare zusters en broeders in Christus, beste jongeren en kinderen, Hoe oud bent u, of jij: 18?, of misschien al 88? Maar eigenlijk maakt de leeftijd niet zo veel uit: zo’n merkwaardige periode als nu heeft niemand van ons meegemaakt, vermoed ik. Misschien slechts bij benadering. Hebt u een periode meegemaakt die u aan de ‘coronatijd’ doet denken? Als ikzelf in de tijd terug ga, dan kom ik uit bij de staatsgreep in Polen (mijn geboorteland) in het jaar 1981. Generaal Jaruzelski wilde toen door draconische maatregelen de vrijheidsbeweging Solidariteit’(Solidarnosc) van Lech Walesa de kop indrukken. Vooral de bewegingsvrijheid was strikt ingeperkt. Thuis blijven was verplicht. Als je toch naar buiten kwam zag je patrouillerende politie of soldaten met pantserwagens of tanks. Hierin mankeert mogelijk het meest de associatie met de huidige periode. Het gevaar was toen zichtbaar, zelfs prominent opgesteld om af te schrikken. Onze tegenstander in 2020 is daarentegen onzichtbaar: ondanks een geweldige vooruitgang in de medische wetenschap zijn we niet in staat om hem op tijd te signaleren. Het minuscule virusje kan overal zijn… en toeslaan.
Dat laatste is natuurlijk niet helemaal waar. Juist daarom kon de overheid beschermende maatregelen nemen: vooral afstand houden en vaak handen wassen. In enkele uitzonderlijke situaties is het niet mogelijk om afstand te houden, denk maar aan de artsen en het verplegend personeel in het ziekenhuis – ja ook op de ‘corona’-afdeling. Priesters moeten ook weleens naar deze afdeling, voor de ziekenzalving. Ons gevoel is – heb ik ook van enkele collega’s mogen horen - dat we goed beschermd worden. Niet alleen een mondkapje en handschoenen worden gebruikt, maar ook een grote gezichtsbril en een eenmalig te gebruiken beschermend vest wordt ons aangemeten. Ondanks al die goede voorzorgsmaatregelen kreeg ik het toch even benauwd bij binnenkomst: ‘zal dit misschien mijn laatste pastorale activiteit worden…’ schoot er door mijn hoofd. Vervolgens was ik dankbaar dat ik daar, op dat moment, mocht zijn. De zieke bad goed mee. Het Onze Vader klonk nog heel duidelijk, ondanks de benauwdheid en een – geluiddempende – beademingskap. Daarom meende ik de zieke na afloop te kunnen bemoedigen met de woorden: ‘u kon nog zo krachtig bidden, ik denk dat u spoedig beter wordt’. ‘Nee, ik weet al dat ik doodga’ was het antwoord, met een blijk van dankbaarheid en overgave. Al de volgende dag werd dit bewaarheid. Op de gang heb ik de arts en de verpleegsters geprezen voor hun veeleisende werk en verzekerde hen van ons dagelijks gebed voor hen. Allemaal hebben ze een duim opgestoken met een dankbare glimlach van instemming. In de lift besefte ik, dat ik dat in andere tijden nooit zou durven zeggen, uit vrees uitgelachen te worden. In een schietgebed heb ik dan nog eens het leven van de zieken en ook mijn leven in Gods hand gelegd.
Enigszins opgelucht, maar ook dankbaar dat ik daar als priester zijnde mocht zijn, heb ik het ziekenhuis verlaten. Op weg naar huis peinsde ik nog steeds over het leven, ziekte en de dood. Als vanzelf kwamen de gedachten van de uitvaartmis van collega priester Hans van de Schepop opduiken, van enkele dagen eerder in de kerk van Soest. Een bijzondere viering was dat. Met weinig mensen vanwege de corona, maar de boodschap was er niet minder om geworden. Door de zelf gekozen teksten voor zijn uitvaartmis getuigde pastor van de Schepop groots van zijn overtuiging van een nieuw leven bij God, na de dood. Met name de schriftlezingen, 1 Kor. 15, 12-26 en Joh. 11.20-27, spraken zo nadrukkelijk over Jezus’ verrijzenis, dat ik opeens – kijkend naar de brandende paaskaars bij het altaar - meende alvast aan de Paaswake deel te nemen.
Het is mijn gestorven priestercollega mijns inziens goed gelukt om de deelnemers van zijn uitvaart wat vervroegd alvast richting Pasen te bewegen. Maar misschien toch niet te vervroegd! Van de Paasgedachte dienen we toch elke dag te leven, als Jezus leerlingen. Daar vinden we immers de kern van ons geloof: Jezus heeft de duisternis van de wereld (en ook van ons) overwonnen; Hij is het Licht. Dit licht moet echter steeds weer aangewakkerd en doorgegeven worden en dat is de taak (roeping) van Zijn leerlingen. Hoe kun je echter dit licht doorgeven in de coronatijd, een tijd van het afstand van elkaar houden? Heel simpel! Bellen, mailen, zwaaien, glimlachen enzovoort, veel kan nog wel! Wees creatief! Door fysieke afstand te bewaren hoeft men geenszins afstandelijk te doen. Wij mogen steeds weer beseffen: alles geven we allereerst met ons hart en niet met de hand. Moge het licht van Christus daarom vooral in ons hart blijven branden. Dat wens ik ieder van ons van harte toe.
Namens het parochiebestuur en het pastoraal team een Zalig Pasen.
Pastoor Joachim R. Skiba
Vandaag, zaterdag 4 april 2020, staat er in de Amersfoortse Courant / Algemeen Dagblad een interview die de Soester journalist Piet van Dijk gisteren met pastor Mauricio Meneses heeft gehouden over zijn rol in deze moeilijke tijd ter voorbereiding op het Paasfeest met veel mensen die strijden om in leven te kunnen blijven.
Het is een indrukwekkende bijdrage geworden die we met de bezoekers van onze website willen delen.
De werkgroep Kinderwoorddienst van de Michaël-Laurensgemeenschap heeft het document Op weg naar Pasen opgesteld. Hierin staan allerlei ideeën hoe je met de kinderen thuis Palmpasen en Pasen kunt vieren, nu het niet mogelijk is dit in de kerk te doen.
Ben jij een goede schrijver? Zoek je graag internet af naar grappige afbeeldingen? Is er een bemoedigend gebed waar je steun aan beleeft? Is er een website die jou helpt deze moeilijke dagen rond corona? Deel het met je mede parochianen! Van Pasen tot Pinksteren willen we elkaar bestoken met mailberichtjes vol hoop en inspiratie. Wij, dat zijn we allemaal samen, allemaal ledematen van dat ene Lichaam van Christus. Lever ook jouw bijdrage, of geef je op om al die mooie mailtjes te lezen. Want behalve schrijvers hebben we natuurlijk ook lezers nodig.
D